اپیزیوتومی در زایمان طبیعی
اپیزیوتومی یا برش میان دوراهی یکی از روشهای مداخله ای در زایمان طبیعی است که در برخی موارد برای تسهیل تولد نوزاد و پیشگیری از خطراتی همچون پارگی های شدید در ناحیه پرینه به کار میرود. این عمل شامل ایجاد یک برش کوچک در پرینه است که به نوزاد کمک میکند راحت تر از کانال زایمان عبور کند.
اگرچه اپیزیوتومی در برخی شرایط میتواند مفید باشد، اما بسیاری از مادران باردار اطلاعات کافی در مورد این روش ندارند و از مزایا و معایب آن آگاه نبوده و ممکن است نسبت به این عمل دلهره داشته باشند. برای همین ما در این مقاله سایت مهر مادر به بررسی اپیزیوتومی در زایمان طبیعی، دلایل انجام آن، مزایا و معایب آن می‌پردازیم تا مادران باردار بتوانند با آگاهی کامل در این باره تصمیم بگیرند.
اپیزیوتومی چیست؟
اپیزیوتومی به برشی گفته میشود که در مواقع ضروری در ناحیه پرینه (بافت بین واژن و مقعد) در طی زایمان طبیعی ایجاد میشود تا خروج سر نوزاد از کانال زایمان آسان تر شود. این برش معمولاً در مرحله دوم زایمان، یعنی وقتی که نوزاد در حال خروج از واژن است، انجام میشود. هدف از اپیزیوتومی پیشگیری و کاهش خطراتی همچون پارگی های غیر قابل کنترل و شدید در این ناحیه و طولانی شدن زایمان است که میتواند عوارض و خطرات بیشتری برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.
انواع برش‌های اپیزیوتومی
- برش میانی (Median Episiotomy): در این نوع برش، یک خط مستقیم از پایین دهانه واژن به سمت مقعد ایجاد میشود. این نوع برش ساده‌ترین نوع اپیزیوتومی است و معمولاً سریع‌تر بهبود می‌یابد. اما خطری که ممکن است در این نوع برش ایجاد شود، افزایش احتمال بزرگ شدن برش در هنگام تولد نوزاد و رسیدن آن به بافت مقعدی است که میتواند منجر به مشکلات دفع مدفوع بعد زایمان شود.
- برش مایل (Mediolateral Episiotomy): در این نوع برش، خطی به صورت زاویه دار از پایین دهانه واژن به سمت راست یا چپ پرینه با زاویه ۴۵ درجه ایجاد میشود. این نوع برش دیرتر از مورد قبلی ترمیم میشود اما مزیت آن این است که پزشک یا مامای خصوصی زایمان، کنترل بهتری روی برش خواهد داشت و در صورت فشار در هنگام تولد، بافت های مقعدی دچار مشکل نخواهند شد. اغلب متخصصین این نوع برش را ترجیح می‌دهند.
- برش جانبی (Lateral Episiotomy): این نوع برش به ندرت استفاده میشود و در آن یک خط افقی از کنار دهانه واژن ایجاد میشود. این نوع برش توصیه نمیشود و معمولاً تنها در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چرا اپیزیوتومی انجام میشود؟
همانطور که گفتیم اپیزیوتومی به طور کلی برای پیشگیری از پارگی های شدید و غیر قابل کنترل در ناحیه پرینه در حین زایمان طبیعی انجام میشود.
اگرچه هدف اصلی این روش کاهش عوارض احتمالی برای مادر و نوزاد است، اما انجام آن همیشه ضروری نیست و تنها در شرایط خاصی پیشنهاد میشود. ما در مرکز مامایی مهر مادر تمام تلاشمان بر این است با صبر و حوصله زایمان انجام دهیم و تا ضرورت وجود نداشته باشد از برش پرینه در زایمان طبیعی خودداری کنیم. برخی از دلایلی که باعث ایجاد ضرورت برای انجام اپیزیوتومی در زایمان میشود عبارت اند از:
- زایمان سریع: در صورتی که روند زایمان خیلی سریع نباشد میتوان از ایجاد برش خودداری کرد اما در برخی موارد که زایمان به سرعت پیش میرود و فشار زیادی بر روی پرینه وارد میشود، پزشک یا ماما ممکن است تصمیم به انجام اپیزیوتومی بگیرد تا از پارگی های شدید جلوگیری کند.
- نوزاد در وضعیت نامناسب: اگر نوزاد در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد (مثلاً در حالتی که سر به سمت بالا است)، انجام اپیزیوتومی ممکن است برای تسهیل خروج نوزاد ضروری باشد.
- اندازه بزرگ نوزاد: در مواردی که نوزاد بزرگ تر از حد معمول است، اپیزیوتومی ممکن است برای جلوگیری از پارگی های شدید در ناحیه پرینه ضروری باشد.
- علائم حیاتی نوزاد: در برخی موارد ممکن است به دلیل مشکلاتی، نوزاد زمان بیشتری در کانال زایمان و تحت فشار باشد. در صورت فشار زیاد ممکن است علائم حیاتی نوزاد تحت تاثیر قرار بگیرد. در این گونه موارد پزشک یا ماما اقدام به برش میان دوراهی میکند.
- استفاده از فورسپس یا وکیوم: در صورتی که برای تسریع زایمان نیاز به استفاده از ابزارهایی مانند فورسپس یا وکیوم باشد، اپیزیوتومی اغلب به همراه این ابزارها انجام میشود تا آسیب کمتری به بافت‌های اطراف وارد شود.
مزایا و معایب
مزایای اپیزیوتومی
- کاهش خطر پارگی‌های غیرقابل کنترل
- تسهیل زایمان
- پیشگیری از مشکلات بعدی
معایب اپیزیوتومی
- درد و ناراحتی پس از زایمان
- ریسک عفونت
- طولانی شدن دوره بهبودی
هر عملی که مزایایی دارد، معایبی نیز به همراه خواهد داشت. اپیزیوتومی در مواردی که ضروری است لازم است انجام شود. هر چقدر هم که مادر و ماما دوست داشته باشند که زایمان فیزیولوژیک باشد، اما در مواردی که خطرساز باشد، لازم است که مداخلات پزشکی انجام شود. بعد از هر زخمی در بدن که عمیق باشد تا روزها و هفته ها، درد و ناراحتی وجود خواهد داشت.
احتمال عفونت نیز وجود دارد و باید به خوبی از بخیه هایی که روی این برش زده میشود مثل بخیه سزارین مراقبت کرد. با سرم آب نمک شستشو انجام شده، محل خشک شود و پمادهایی که تچویز میشود استفاده کنید تا زخم عفونت نکند.
اما در نظر داشته باشید تمامی این اقدامات انجام میشود تا شما و نوزادتان در حداکثر سلامتی ممکن قرار داشته باشید و سلامتی شما تهدید نشود.
باردار هستید و به دنبال اطلاعات بیشتری درباره دوران بارداری هستید؟
در دوره جامع کلاس بارداری ما شرکت کنید و اطلاعات مورد نیاز خود را از بهترین متخصصین دریافت کنید!
زایمان طبیعی با و بدون اپیزیوتومی
انتخاب بین زایمان طبیعی با یا بدون اپیزیوتومی یکی از موضوعات مهمی است که بسیاری از مادران باردار با آن مواجه می‌شوند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو نوع زایمان می‌پردازیم:
زایمان طبیعی بدون اپیزیوتومی
در زایمان طبیعی بدون اپیزیوتومی، مادر به طور طبیعی و بدون نیاز به برش، نوزاد را به دنیا می‌آورد. این نوع زایمان معمولاً با درد کمتری پس از زایمان همراه است و دوره بهبودی سریع تری دارد. اما یکی از معایب مهم این حالت این است که ممکن است خطر پارگی های غیر قابل کنترل در ناحیه پرینه به وجود بیاید که موجب آسیب های بیشتری میشود. در صورتی که این پارگی ها به ناحیه مقعد برسد ممکن است باعث بی اختیاری در مدفوع شود که برای حل این مشکل بعد از زایمان باید جراحی مقعد انجام دهید.
زایمان طبیعی با اپیزیوتومی
همانطور که پیشتر ذکر شد، اپیزیوتومی میتواند از پارگی‌های شدید جلوگیری کند و در برخی موارد زایمان را تسهیل نماید. با این حال در این روش به دلیل برشی که ایجاد میشود، مادر تا روزها دچار درد و ناراحتی بیشتری بعد از زایمان میشود و در نتیجه دوره بهبودی ممکن است طولانی تر شود. اما با توجه به اینکه ناحیه واژن و پرینه جزو ناحیه های پرخون در بدن است، زخم این مکان نسبت به سایر قسمت های بدن و نسبت به زخم و بخیه زایمان سزارین زودتر بهبود پیدا میکند.
پیشگیری از اپیزیوتومی
اگرچه اپیزیوتومی در برخی موارد ضروری است، اما میتوان با انجام برخی روشها و تمرینات، احتمال نیاز به این برش ها را در زایمان کاهش داد. ما این روشها را در کلاس بارداری و آمادگی زایمان مرکز مهر مادر به طور کامل توضیح داده ایم و در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم که با این تمرینات در دوران بارداری میتوانید از نیاز به برش و بخیه زایمان طبیعی جلوگیری کرده و زایمانی کاملا فیزیولوژیک داشته باشید.
تمرینات تقویت عضلات لگن
یکی از بهترین روش های پیشگیری از نیاز به اپیزیوتومی، تقویت عضلات کف لگن است. این تمرینات به مادران کمک میکند تا عضلات پرینه را قوی تر کرده و انعطاف پذیری آنها را افزایش دهند و از برش میان دوراهی بی نیاز شوند.
ماساژ پرینه
ماساژ ملایم ناحیه پرینه در هفته های آخر بارداری میتواند به افزایش انعطاف پذیری این ناحیه کمک کند و احتمال نیاز به اپیزیوتومی را کاهش دهد.
وضعیت های مختلف زایمان
انتخاب وضعیت مناسب زایمان مانند زایمان در آب یا زایمان در حالت خمیده میتواند فشار وارده بر ناحیه پرینه را کاهش داده و نیاز به اپیزیوتومی را کمتر کند.
استفاده از روشهای آرامش‌بخش
استفاده از روش های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، ماساژ و یوگا بارداری در حین زایمان میتواند به کاهش استرس و فشار کمک کند و احتمال نیاز به اپیزیوتومی را کاهش دهد.
مراقبت‌های پس از اپیزیوتومی
پس از انجام اپیزیوتومی، مراقبت از محل برش و رعایت بهداشت مناسب بسیار مهم است تا از عفونت و مشکلات بعدی جلوگیری شود. در ادامه به برخی از مراقبت‌های پس از برش و بخیه میان دوراهی اشاره میکنیم:
- استفاده از کمپرس سرد در روزهای اول پس از زایمان برای کاهش درد و تورم.
- تمیز نگه داشتن محل برش با شستشوی محل برش با آب ولرم و سرم آب و نمک برای جلوگیری از عفونت.
- اجتناب از فعالیت‌های سنگین تا زمانی که محل برش به طور کامل بهبود نیافته است.
- استفاده از داروهای ضد درد در صورت نیاز و تجویز پزشک