آشنایی با قرص اورژانسی

قرص‌ های اورژانسی ضد بارداری یکی از روشهای جلوگیری از بارداری است که در مواقع اضطراری جلوی بارداری را می‌گیرند. این قرص‌ ها یک گزینه  قابل دسترس و موثر برای کنترل بارداری هستند و نقش مهمی در کاهش باروری های ناخواسته ایفا میکنند.

قرص اورژانسی یک روش اضطراری خوراکی است و آخرین راه جلوگیری از بارداری است برای کسانی است که قصد باردار شدن ندارند و از یکی از روشهای جلوگیری از بارداری مثل کاندوم استفاده میکنند.

در صورتی که به طور ناخواسته روش جلوگیری پاسخ نداده باشد، مثلا ممکن است قرص ضد بارداری به صورت منظم مصرف نشده باشد یا مصرف آن فراموش شده باشد یا مواردی همچون پارگی کاندوم اتفاق افتاده باشد و اسپرم به داخل رحم راه پیدا کرده باشد. در این صورت میتوانید طی ۷۲ ساعت از روش قرص اورژانسی پیشگیری از حاملگی استفاده کنید و بهترین زمان مصرف آن تا ۲۴ ساعت پس از رابطه جنسی محافظت نشده است.

توجه داشته باشید اگر زمان لازم گذشته باشد و لقاح صورت گرفته، لانه گزینی اتفاق افتاده چو جنین تشکیل شده باشد، این روش دیگر پاسخگو نیست و تا قبل از دیدار اسپرم و تخمک و انجام لقاح باید مصرف گردد.

به دلیل عوارضی که قرص های اورژانسی دارند توصیه میشود که فقط برای موارد اضطراری این قرصها مصرف شود و حداکثر در سال ۲ تا ۳ عدد قرص اضطراری مصرف شود و بیشتر نشود.

قرص جلوگیری جای دیگر روشهای پیشگیری مثل کاندوم، آیودی، قرصهای ال دی و … را نخواهد گرفت و نباید به صورت منظم انجام شود.

قرص اورژانسی چطور عمل میکند؟

قرصهای اورژانسی حاوی هورمون‌هایی مانند لوونورژسترول و یا استرادیول هستند که تاثیر مستقیم بر سیستم تولید هورمون‌های زنانه دارند.

وقتی یک خانم از یک قرص اورژانسی استفاده می‌کند، این هورمون‌ها وارد بدن میشوند و فرآینهای طبیعی باروری را تحت تاثیر قرار داده و نغییر میدهند. این تغییرات میتوانند عملکرد تخمدان را متوقف کرده یا تغییراتی در لایه داخلی رحم ایجاد کنند که مانع از پذیرش تخمک تخمدان و یا آماده شدن رحم برای قرار گرفتن تخمک شوند. این اثرات باعث میشود که ترشحات رحمی پاک شوند، اگر تخمک گذاری هنوز صورت نگرفته است با تاخیر اتفاق بیفتد و چند روزی به تعویق بیفتد و یا در صورتی که تخمک گذاری صورت گرفته و تخمکی که منتظر است، نتواند به رحم سفر کند و با اسپرم دیدار کرده و عمل لقاح را انجام دهد. همچنین در صورتی که عمل لقاح انجام پذیرفته باشد این قرصها مانع از اتصال یک تخمک بارورشده به رحم و لانه‌گزینی برای شروع بارداری میشود.

به طور کلی، قرص‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری موقتاً افزایش یافتن هورمون‌های زنانه را در بدن مسدود میکنند تا بارداری را ممکن نسازند. اما باید به یاد داشت که این قرص‌ها در صورتی که به صورت صحیح مصرف نشوند و یا در صورت مصرف مشروبات الکلی یا داروهای دیگر و یا وضعیت‌های پزشکی خاص ممکن است تاثیرات جانبی و عوارضی را به همراه داشته باشند. بنابراین برای برای استفاده ایمن و موثر از این قرص‌ها، بهتر است با پزشک یا مامای همراه خود مشورت کنید.

انواع قرص اورژانسی

دو نوع قرص اضطراری که از بهترین قرص‌های اورژانسی برای جلوگیری از بارداری هستند اولیپریستال استات و لوونل میباشند.

قرص الیپریستال

قرص الیپریستال یکی از قرص‌های اورژانسی ضد بارداری است که برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی محافظت نشده مورد استفاده قرار میگیرد. الیپریستال با نام های دیگری همچون قرص پلن B، الا یا الاوان هم شناخته میشود و به صورت دوز بالا از هورمون پروژستین (لوونورژسترول) تهیه می‌شود.

مکانیسم عمل الیپریستال مشابه سایر قرص‌های اورژانسی است. با مصرف قرص اضطراری الیپریستال، هورمون پروژستین موجود در آن وارد بدن شده و با تاثیر بر پروژسترون در بدن خانم‌ها باعث اختلال در تخمک گذاری میشود و از رهاسازی و تخمک گذاری جلوگیری کرده و یا آن را به تعویق می‌اندازد تا اسپرم که وارد رحم شده توانایی لقاح با تخمک را نداشته و از بین برود.

باید توجه داشت که قرص الیپریستال باید در مدت زمان معین پس از رابطه جنسی مصرف شود تا کارایی آن به حداکثر برسد. همچنین، استفاده از این قرص‌ها باید با دقت و با توجه به راهنمایی‌های پزشکی یا مامای خصوصی انجام شود، زیرا ممکن است تأثیرات جانبی و عوارضی مانند عدم تأثیرگذاری در موارد خاص یا افزایش خطرات برای برخی افراد وجود داشته باشد. تهیه این قرصها تنها با نسخه امکان پذیر است.

قرص لوونل

قرص لوونل یکی دیگر از قرص‌های اورژانسی ضد بارداری است که برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون استفاده از وسایل جلوگیری معمولی مانند کاندوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این قرص معمولاً حاوی هورمون لوونورژسترول است که یک پروژستین مصنوعی میباشد. مکانیسم عمل قرص لوونل مشابه با سایر قرص‌های اورژانسی مثل الیپریستال است و عملکرد مشابهی دارد و  با مصرف آن و ورود پروژستین به بدن خانم فرایند طبیعی بدن تحت تاثیر قرار میگیرد و با تاثیربر هورمون پروژسترون در بدن مانع رهاسازی تخمک و یا تاخیر در تخمگذاری و رسیدن آن به رحم میشود و با این عملکرد میتواند از بارداری برای زمانهای اورژانسی که رابطه جنسی محافظت نشده صورت می‌پذیرد جلوگیری به عمل آورد.

قرص اورژانسی لوونل باید تا مدت زمان مشخصی بعد از رابطه محافظت نشده مصرف شود تا بیشترین تاثیر خود را داشته باشد. و بهتر است آن را تحت نظر پزشک یا مامای خود مصرف کنید. این قرص به صورت بسته یک عددی و با دوز یک و نیم میلی‌گرم و یا به صورت بسته دوتایی و با دوز ۰.۷۵ میلی‌گرم در داروخانه‌ها و بدون نسخه میتوانید تهیه کنید.

بهترین زمان مصرف قرص‌های اضطراری جلوگیری از بارداری بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت نشده میباشد اما به طور کلی شما تا ۷۲ ساعت زمان دارید تا قرص اورژانسی را مصرف کنید تا از بارداری جلوگیری کنید اما هر چقدر که زودتر قرص را مصرف کنید احتمال بارداری بسیار کاهش پیدا می‌کند.

قرص اورژانسی تکی و دوتایی

قرص‌های اورژانسی تکی و دو تایی هر دو انواعی از قرص‌های اورژانسی هستند که برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون استفاده از راههای جلوگیری معمولی مثل  کاندوم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو نوع قرص اورژانسی از لحاظ محتوایی و مکانیسم عمل ممکن است مشابه و یا متفاوت باشند:

۱. قرص اورژانسی تکی

این نوع قرص‌ها معمولاً در یک بسته قرص تکی است که حاوی مقدار مناسبی از هورمون‌هایی مانند لوونورژسترول یا استرادیول است. این قرص‌ها باید به صورت تکی و تا تایم مشخصی پس از رابطه جنسی مورد استفاده قرار میگیرد و نیاز به مصرف هیچ قرص دیگری در کنار آن ندارید.

۲. قرص اورژانسی دو تایی

این نوع قرص در بسته دوتایی است و لازم است هر دو قرص مصرف شود.  هر کدام از قرصها حاوی هورمون‌های ضد بارداری می‌باشند. این قرص‌ها باید به صورت دو مرحله ای مصرف شوند؛ قرص اول بلافاصله پس از رابطه جنسی مصرف می‌شود و قرص دوم معمولاً ۱۲ ساعت بعد از قرص اول مصرف می‌شود.

هر دو نوع قرص اورژانسی تکی و دو تایی با هدف جلوگیری از بارداری در مواقع اضطراری است. انتخاب بین این دو نوع ممکن است بر اساس توصیه پزشک یا مامای خود و با بررسی وضعیت جسمی، داروهای مورد مصرف و ترجیحات فردی انجام شود.

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده

سوال مهمی که بسیاری از کاربران سایت و مراجعین مرکز مهر مادر با آن روبرو هستند این است که از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده یا نه؟

برای این منظور میتوانید به موارد زیر توجه کنید:

۱. زمان مصرف

اگر قرص اورژانسی را به موقع و در زمان کمی پس از رابطه جنسی مصرف کرده باشید، احتمال اثربخشی بیشتر است. قرص‌های اورژانسی معمولاً باید در ۷۲ ساعت اولیه پس از رابطه جنسی مصرف شوند، با این حال، برخی از قرص‌ها تا چند روز بعد از رابطه نیز می‌توانند مصرف شوند. اما باید بدانید که هرچه زودتر قرصها را مصرف شوند، احتمال اثربخشی آنها بیشتر خواهد شد.

۲. علائم اثربخشی

برخی از علائم نشانگر این هستند که قرص اورژانسی احتمالاً اثر کرده است. این علائم شامل موارد زیر است:

• تغییرات در پریود یا عادت ماهانه مانند تاخیر یا تغییر در شدت یا مدت زمان پریود.
• تغییرات در خونریزی شامل افزایش خونریزی، کمتر شدن خونریزی یا حتی عدم خونریزی.
• علائم دیگری مانند درد در سینه ها یا سفت شدن آنها یا تغییر در حالت روحی.

۳. تست بارداری

اگر علائم بالا را ندارید یا نمیتوانید با احتمال بالا تشخیص دهید قرصهای اورژانسی تاثیر کرده یا خیر و احساس میکنید احتمال بارداری وجود دارد، می‌توانید با استفاده از تست بارداری که در خانه با بیبی چک و یا توسط پزشک یا مامای متخصص با انجام آزمایش خون انجام می‌شود، مطمئن شوید که آیا باردار هستید یا خیر.

عوارض قرص اورژانسی بر پریود

همانطور که در بخشهای قبلی گفتیم، استفاده از قرص‌های اورژانسی می‌تواند تأثیراتی بر پریود و عادت ماهیانه خانمها داشته باشد. برخی از این تأثیرات شامل موارد زیر میباشند:

1.  تغییرات در زمان پریود:
   – تاخیر: استفاده از قرص اورژانسی ممکن است باعث تاخیر در آغاز پریود شود. این تاخیر معمولاً به دلیل تأثیرات هورمونی قرصهاست.
   – تسریع: برخی از افراد ممکن است پس از استفاده از قرص اورژانسی پریود زودتری را تجربه کنند.
2.  تغییرات در شدت و مدت زمان پریود:
   – کاهش شدت: برخی از افراد ممکن است پس از استفاده از قرص اورژانسی خونریزی کمتری در طول عادت ماهانه تجربه کنند.
   – افزایش شدت: در برخی از موارد، ممکن است خونریزی پریودی بیشتری رخ دهد.
   – تغییر در مدت زمان: مدت زمان پریود نیز ممکن است تغییر کند. بعضی از افراد ممکن است پریود کوتاه‌تر یا بلندتری داشته باشند.
3.  تغییرات در نوع خونریزی:
   – خونریزی کمتر: برخی از افراد ممکن است پس از استفاده از قرص اورژانسی خونریزی کمتری تجربه کنند.
   – تغییر در رنگ و بافت: ممکن است نوع، رنگو بافت خونریزی پریودی شما تغییر پیدا کند.
4. درد و علائم قاعدگی:
   – کاهش درد: در برخی از افراد ممکن است شدت درد قاعدگی پس از مصرف قرصهای اورژانسی کاهش دهند.
   – تغییر در علائم: علائمی مانند دل درد، درد و سفتی سینه ها، خستگی و تغییرات روحی نیز ممکن است در دوره پریود پس از مصرف قرص اورژانسی تغییر کنند.

توجه داشته باشید که این تغییرات ممکن است بین افراد مختلف متفاوت باشد و در برخی از موارد ممکن است این تغییرات موقت باشند و در موارد دیگر طولانی‌ مدت باقی بمانند. همچنین، اگر تغییرات ناهنجار در پریود یا علائم دیگر پس از استفاده از قرص اورژانسی ادامه دارد، بهتر است با پزشک یا مامای خود در این باره مشورت کنید.