استرس در بارداری
داشتن استرس در بارداری اگر چه طبیعی است اما باید تحت کنترل باشد. چرا که دوران بارداری یکی از مهمترین دوره های زندگی هر مادر و فرزندی است و باید بتوانید تا حد ممکن کنترل احساساتتان را به دست بگیرید تا از آسیب به خود و فرزند خود جلوگیری کنید. ما در مهر مادر به مادران توصیه میکنیم با افزایش آگاهی خود در زمینه بارداری و زایمان با شرکت در کلاسهای بارداری و آمادگی زایمان و همچنین استفاده از تکنیک هایی که در کلاسها به ایشان به طور کامل آموزش داده میشود به کنترل احساسات خود بپردازند.
چرا که استرس در بارداری به صورت مستقیم به جنین منتقل میشود و عوارضی برای او خواهد داشت. در ادامه مقاله به بررسی دلایل استرس در بارداری، اثرات آن بر مادر و جنین و روشهای مؤثر برای کنترل و کاهش آن خواهیم پرداخت. آگاهی از این موارد میتواند به مادران کمک کند تا با احساس امنیت و آرامش بیشتری این مسیر را طی کنند.
دلایل استرس در بارداری
استرس در دوران بارداری میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- تغییرات هورمونی: افزایش سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون ممکن است باعث تغییرات خلقی و افزایش حساسیت های احساسی شود. این تغییرات ممکن است باعث بروز اضطراب، گریه های ناگهانی و حتی تحریک پذیری بیشتر شوند. مادران در این دوران ممکن است احساس کنند که کنترل احساسات خود را از دست داده اندو دچار افسردگی شده اند، که این مسئله به خودی خود میتواند موجب نگرانی و استرس بیشتر شود. درک این که این تغییرات طبیعی هستند، میتواند به مادر کمک کند تا راحت تر با آنها کنار بیاید.
- عدم آگاهی از روند زایمان: یکی از عللی که میتواند باعث بروز استرس در بارداری برای مادران شود، عدم آگاهی از روند زایمان است. همیشه عدم آگاهی میتواند باعث نگرانی و استرس شود. با کسب اطلاعات بیشتر درباره روند زایمان، آشنایی و دوستی با مادران باردار دیگر و شنیدن تجربه های لذت بخش و موفق زایمان میتواند نگرانی های مربوط به زایمان را کاهش دهد.
- نگرانی درباره سلامت جنین: بسیاری از مادران نگران رشد و سلامت کودک خود هستند. این نگرانی میتواند شامل ترس از ناهنجاری های مادرزادی، وزن کم هنگام تولد، مشکلات ژنتیکی و حتی نگرانی های مرتبط با رشد ذهنی و جسمی نوزاد باشد. این نوع اضطراب معمولاً در سه ماهه اول و سوم بارداری بیشتر احساس میشود، زیرا در این دوران، مادر بیشترین تغییرات را تجربه میکند و آزمایش های غربالگری متعددی انجام میشود. صحبت با پزشک و دریافت اطلاعات دقیق درباره روند رشد جنین میتواند این نگرانی ها را کاهش دهد.
- استرس‌های مالی: هزینه های بارداری، زایمان و بزرگ کردن کودک میتواند نگرانی هایی را ایجاد کند. بسیاری از خانواده ها دغدغه تامین هزینه های بیمارستان، لباس، تغذیه و دیگر لوازم مورد نیاز نوزاد را دارند. علاوه بر این، برخی مادران نگران این هستند که پس از زایمان نتوانند به کار خود بازگردند و از نظر مالی دچار مشکل شوند. تهیه یک برنامه مالی و پس‌انداز کردن از قبل میتواند به کاهش این نگرانی کمک کند.
- مشکلات خانوادگی و شغلی: تعارضات خانوادگی یا فشارهای کاری ممکن است به استرس مادر بیفزاید. برخی از زنان در دوران بارداری همچنان مشغول به کار هستند و ممکن است با چالش هایی مانند خستگی مفرط، عدم حمایت همکاران یا نگران بودن از دست دادن شغل خود مواجه شوند. از سوی دیگر، مشکلات خانوادگی، مانند عدم حمایت همسر یا اعضای خانواده، میتواند میزان استرس را افزایش دهد. ایجاد محیطی آرام و حمایتگر در خانه و محل کار میتواند به بهبود این شرایط کمک کند.
- تجربه زایمان قبلی: مادرانی که تجربه زایمان سخت یا سقط جنین داشته اند، ممکن است در بارداری جدید استرس بیشتری را تجربه کنند. خاطرات تلخ از زایمان قبلی یا تجربه مشکلاتی مانند زایمان زودرس، خونریزی شدید یا سقط جنین، میتواند ترس و اضطراب مادر را در این بارداری افزایش دهد. مشاوره با پزشک و دریافت حمایت روان شناختی از مشاوران بارداری میتواند این نگرانی ها را کاهش دهد.
تأثیر استرس بر مادر و جنین
استرس کنترل نشده میتواند تاثیرات نا مطلوبی بر مادر و جنین داشته باشد، از جمله:
- افزایش خطر زایمان زودرس: مادرانی که سطح استرس بالایی دارند، ممکن است دچار افزایش فشار خون شوند که میتواند منجر به زایمان زودرس شود. این مسئله ممکن است بر رشد کامل جنین تأثیر بگذارد.
- وزن کم هنگام تولد: استرس مزمن میتواند باعث کاهش جریان خون به جفت شود و در نتیجه، تغذیه جنین دچار مشکل شده و وزن او در هنگام تولد کاهش یابد.
- مشکلات خواب و افسردگی در مادر: اضطراب و نگرانی میتواند باعث بی‌خوابی و ایجاد احساس افسردگی در مادر شود که این مشکلات، روند زایمان و دوران پس از زایمان را سخت‌تر میکنند.
- تأثیر بر رشد عصبی و عاطفی جنین: تحقیقات نشان داده‌اند که استرس شدید مادر میتواند بر رشد سیستم عصبی و عاطفی جنین تأثیر گذاشته و در آینده موجب مشکلات رفتاری در کودک شود.
روشهای کاهش استرس در بارداری
۱. شرکت در کلاسهای بارداری و آمادگی زایمان
یکی از بهترین روشهای کاهش استرس در بارداری، شرکت در کلاسهای آموزشی است. این کلاسها به مادران کمک میکنند تا اطلاعات کاملی درباره روند بارداری، زایمان و مراقبت از نوزاد داشته باشند و در نتیجه احساس آمادگی و آرامش بیشتری کنند. در این کلاسها، مادران با تکنیک‌های تنفس صحیح، روشهای کاهش درد زایمان، تغذیه مناسب و تمرینات ورزشی مخصوص دوران بارداری آشنا می‌شوند. همچنین، این جلسات فرصتی برای تعامل با مادران دیگر و تبادل تجربیات است که میتواند احساس تنهایی را کاهش دهد.
۲. تکنیک‌های آرام سازی و مدیتیشن
روشهایی مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن میتوانند به کاهش سطح استرس کمک کنند. این تمرین ها باعث کاهش ترشح هورمون های استرس زا شده و آرامش ذهنی ایجاد میکنند. مدیتیشن منظم نه تنها به آرامش مادر کمک میکند، بلکه میتواند باعث تقویت ارتباط عاطفی بین مادر و جنین شود. گوش دادن به موسیقی آرام بخش و انجام تمرینات تنفسی نیز میتوانند مؤثر باشند.
۳. تغذیه سالم و ورزش منظم
یک رژیم غذایی متعادل و مصرف مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، پروتئین و مواد معدنی میتواند تأثیر مثبتی بر خلق و خو و کاهش استرس داشته باشد. مصرف غذاهای حاوی امگا ۳، مانند ماهی و گردو، میتواند به کاهش اضطراب کمک کند. همچنین، ورزش بارداری مثل ورزشهای ملایمی مانند پیاده روی یا ورزشهای استاندارد بارداری که در کلاس نرمش بارداری مهر مادر یاد میگیرید، میتوانند روحیه را بهبود بخشند و باعث بهبود کیفیت خواب شوند.
۴. خواب کافی و با کیفیت
کم خوابی میتواند استرس را تشدید کند. تنظیم یک برنامه خواب منظم و ایجاد محیطی آرام برای استراحت، به کاهش استرس کمک میکند. استفاده از بالش های مخصوص بارداری، کاهش مصرف کافئین و انجام تمرینات آرام بخش قبل از خواب میتواند کیفیت خواب را بهبود ببخشد.
۵. حمایت عاطفی از سوی همسر و خانواده
صحبت کردن درباره نگرانی‌ها با همسر، خانواده یا مشاور میتواند احساس حمایت و آرامش را افزایش دهد. مادرانی که از حمایت عاطفی قوی برخوردارند، کمتر دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند. همسران میتوانند با مشارکت در فعالیت‌های بارداری و حمایت از مادر، نقش مهمی در کاهش استرس داشته باشند.