زردی نوزاد، جدول زردی، درمان

زردی نوزاد یک وضعیت در نوزادان تازه متولد شده است که به دلیل افزایش میزان بیلی روبین در خون آنها ایجاد میشود. بیشتر نوزادان تازه متولد شده دچار زردی میشوند اما ممکن است شدت آن کم و زیاد باشد. در صورتی که میزان بیلی روبین خون نوزاد به میزان ۲ میلی گرم بر دسی لیتر برسد، نوزاد دچار  زردی میشود اما فقط زمانی که بیلی روبین خون به ۵ میلی گرم بر دسی لیتر برسد، پوست نوزاد زرد میشود و زردی نوزاد قابل مشاهده خواهد بود.

زردی نوزاد تازه متولد شده میتواند تبدیل به یکی از نگرانی های بزرگ خانواده ها شود که در ادامه این مقاله مرکز مهر مادر به بررسی این مشکل و راههای درمان زردی نوزاد میپردازیم.

چرا نوزاد زردی میگیرد؟

هنگامی که نوزاد به دنیا می آید، به دلیل اینکه کبد او هنوز کار خود را به صورت صد در صد کامل آغاز نکرده است. در عین حال نوزاد تازه متولد شده تولید گلبول قرمز بالایی دارد و در اثر تجزیه گلبولهای قرمز، میزان بیلی روبین خون افزایش میابد. کبد نیز هنوز به تکامل نرسیده و نمیتواند بیلی روبین خون را مثل بزرگسالان به سرعت پایین بیاورد و نوزاد دچار زردی میشود و بالاتر رفتن بیلی روبین نیز میتواند باعث زردی پوست نوزاد شود.  تحقیقات انجام گرفته اخیر نشان میدهد، نوزادانی که با روش زایمان طبیعی متولد شده اند میانگین میزان بیلی روبین خون کمتری نسبت به نوزادانی که با روش زایمان سزارین متولد شده اند دارند[منبع].

علائم زردی نوزاد

اکثر نوزادان تازه متولد شده دارای درجاتی از زردی هستند اما اینکه علائم زردی بالا چیست در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.

در صورتی که پوست نوزاد زرد شده باشد، نشان دهنده بالاتر بودن زردی از ۵ میلیگرم بر دسی لیتر است و رنگ زردی پوست معمولاً از سر و صورت شروع می‌شود و سپس به سینه و دست‌ ها و پاها گسترش می ‌یابد.

زردی پوست امکان دارد به شکل خفیف و غیرقابل مشاهده باشد و یا شدت گرفته و کاملا آشکار باشد. در صوتی که انگشت خود را روی پوست نوزاد فشار دهید و پس از آن رنگ زردی قابل مشاهده باشد نشان دهنده وجود زردی در نوزاد است.

برخی از نوزادان زردی در کل بدن خود دارند و زردی پوست آنها پس از یک یا دو هفته بعد از تولد ظاهر می‌شود. زردی یک وضعیت شایع در نوزادان است و معمولاً تا ۱ تا ۲ هفته بعد از تولد به طور خودکار برطرف خواهد شد. اما در صورتی که زردی به اندازه زیادی پیشرفت کند یا پس از ۱۴ روز همچنان وجود داشته باشد، ممکن است نشان دهنده مشکل جدی تر در کبد یا سیستم صفراوی بدن باشد که نیاز به بررسی دقیق تر و درمان دارد و بهتر است سریعتر به پزشک مراجعه شود.

علل زردی نوزادان

1. در اکثر موارد زردی نوزاد ناشی از افزایش بیلی‌ روبین در خون است و دلیل آن این است که بعد از تولد کبد نمی‌تواند آن را به روده ها منتقل کرده و حذف کند.
2. زردی به صورت معمول حدود نیمی از نوزادان را درگیر میکند اما ممکن است در نوزادانی که با وزن زیاد متولد شده اند و یا نوزادان زودرس این مشکل افزایش داشته باشد و تا ۸۰ درصد نیز برسد.
3. در برخی نوزادان تازه متولد شده ممکن است زردی در نوزاد به عنوان واکنش به تغییرات دمایی و هورمونی پس از تولد ایجاد شود و باعث افزایش بیلی روبین خون شود.
4. هنگامی که بدن مادر در حال تولید شیر برای نوزاد است، ممکن است بدن مادر هورمون‌هایی تولید کند که با ترشح آن در شیر، باعث افزایش بیلی‌روبین در خون نوزاد شود.
5. در صورتی که گروه خونی مادر و جنین متفاوت باشد، ممکن است جنین آنتی بادی هایی را از مادر دریافت کند که موجب افزایش تجزیه گلبولهای قرمز و در نتیجه افزایش بیلی روبین خون شود.
6. وجود یک مشکل جدی داخلی مانند انسداد مجاری صفراوی، عفونت‌ها یا اختلالات خونی نیز می‌تواند عامل زردی بچه باشد.

جدول درجه بندی زردی نوزاد

درمان زردی نوزاد

همانطور که گفتیم اکثر نوزادان تازه متولد شده مقداری زردی را دارند که در مواردی نگران کننده نیست و بدون نیاز به درمان خاصی طی یک تا دو هفته کاهش میابد. اما با توجه به اطلاعات آمده در جدول زردی که در بخش قبل مشاهده میکنید و توسط تیم مامایی مهر مادر گردآوری شده است در صورتی که میزان بیلی روبین در خون نوزاد طی آزمایشات خون انجام پذیرفته به گونه ای بالا باشد که در طبقه بندی ریسک بالا دسته بندی شود نیاز به درمان فوری و سریعترین راههای درمان زردی نوزاد در بیمارستان دارد که با استفاده از روشهای زیر تحت نظر تیم پزشکی اقدام میشود تا میزان بیلی روبین در خون کاهش یافته و از آسیب های جدی که ممکن است به مغز وارد شود جلوگیری به عمل آید.

1. فتوتراپی: یکی از روشهایی که با استفاده از آن میتوان به کاهش میزان بیلی روبین خون در نوزاد استفاده کرد، فتوتراپی است. با پوشاندن چشمهای نوزاد و قرار دادن نوزاد در دستگاهی که نور ماورا بنفش به پوست نوزاد تابانده میشود، میزان بیلی روبین خون در نوزاد کاهش پیدا میکند تا به میزان نورمال برسد. بنا به میزان زردی نوزاد لازم است بین ۱ تا چند روز فتوتراپی روی او انجام شود.
2. تعویض خون: در صورتی که بدن نوزاد به فتوتراپی پاسخ نداد و با وجود آن، میزان بیلی روبین خون همچنان در افزایش باشد، درمان بعدی تعویض خون است. در این روش نوزاد در بیمارستان بستری شده و با استفاده از یک لوله نازک، خون بدن نوزاد با میزان بیلی روبین بالا خارج و خون دیگری با میزان بیلی روبین نرمال به رگهای نوزاد وارد میشود. این روش در کنار فتوتراپی انجام میشود و با پایین آمدن میزان بیلی روبین خون کودک، پس از چند روز میتواند بیمارستان را ترک کند.

توجه داشته باشید در طول درمان زردی نوزاد لازم است بدن نوزاد میزان بالایی مایعات دریافت کند تا بتواند بیلی روبین اضافی را به خوبی دفع کرده و به کاهش زردی کمک کند.

درمانهای خانگی برای کاهش زردی نوزاد

در صورتی که میزان زردی نوزاد نرمال و در محدوده ریسک کم باشد میتوانید با استفاده از روشهای خانگی اقدام به کنترل زردی نوزاد در خانه کرد. در ادامه به تعدادی از این روشهای خانگی اشاره خواهیم کرد. توجه داشته باشید که حتما به پزشک مراجعه کنید و آزمایشات لازم را انجام دهید و با مشورت پزشک اقدام به انجام درمانهای خانگی رفع زردی نوزاد کنید.

1. فتوتراپی با استفاده از نور آفتاب نیز میتواند برای کنترل زردی کودک کمک کننده باشد. البته بهتر است این نور از پشت شیشه نباشد. میتوانید با کم کردن میزان لباسهای نوزاد به طوری که بدن او در معرض آفتاب قرار بگیرد به کاهش میزان بیلی روبین خون کمک کنید.
2. تغذیه مناسب نوزاد و رژیم غذایی مادر نیز میتواند روی بیلی روبین خون نوزاد تاثیر گذار باشد. افزایش میزان مصرف شیر مادر و افزایش مصرف مایعات توسط مادر و نوزاد از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. ممکن است پزشک برای زردی نوزاد شما از قطره های گیاهی همچون قطره شیر خشت استفاده کند که در صورت کم بودن ریسک خطر میتواند روی کنترل زردی نوزاد تاثیر گذار باشد.
4. خنک نگهداشتن نوزاد یکی از راههایی است که میتواند به کنترل میزان بیلی روبین کودک کمک کند. لباسهای نوزاد را سبک تر کنید و میزان دمای اتاق او را خیلی گرم نکنید تا به رفع زردی نوزاد کمک کنید.

چرا زردی طولانی میشود؟

همانطور که گفتیم در اکثر موارد زردی نوزاد حدودا دو روز بعد از تولد آغاز و تقریبا بعد از دو هفته خوب میشود و نیاز به درمان خاصی ندارد. در مورد نوزادان زودرس ممکن است حتی بعد از یک هفته زردی قابل مشاهده باشد و تا حدود سه هفته پس از آن به طول بینجامد.

بعضی از نوزادان نیز ممکن است زردی آنها بیشتر طول بکشد. معمولا نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند ممکن است زردی طولانی تری داشته باشند و حتی تا چند ماه نیز زردی پوست داشته باشند.

مرکز مهر مادر برگزار کننده کلاس بارداری و آمادگی زایمان، ورزش بارداری، ورزش بعد زایمان، مراقبت از نوزاد، شیردهی موفق و … میباشد که فهرست همه کلاسها را میتوانید در منوی بالای سایت در قسمت دوره های آموزشی مشاهده کنید و در صورت تمایل اقدام به شرکت در کلاسها کنید. ما هر آنچه شما لازم داشته باشید در کلاسها خواهیم گفت. همچنین میتوانید به پیج ما در اینستاگرام به نشانی mehremadaar@ مراجعه نمایید.